نازلهای تاندیش
شکل نازل های تاندیش بر اساس طراحی سازنده ماشین ریخته گری یا طرح ریخته گری می تواند متفاوت باشد. شکل نازل تاندیش الزاما اهمیتی ندارد بلکه نوع آن و طراحی مناسب برای کارکرد ماشین ریخته گری مهم است. مثلا شرکت های بزرگ سازنده تجهیزات از نازل تاندیش هایی با طراحی خودشان استفاده می کنند. مثلا شرکت دانیلی از نازل چنجر FNC یا شرکت وزویوس از نازل چنجر CNC یا SYS و شرکت اینتراستاپ از نازل چنجر MNC استفاده می کنند. در نازل های تاندیش ثابت هم همین روال وجود دارد.
توصیه سازنده یا طراح ماشین ریخته گری برای نوع نازل تاندیش می تواند الگوی اصلی برای انتخاب آن باشد اما باید توجه کرد که می توان از انواع دیگر نازل تاندیش هم، با بررسی شرایط، استفاده نمود.
در کارخانه های کوچکتر و آنها که از نازل تاندیش ثابت استفاده می کنند، نازل های متنوعی پیشنهاد می شود. بعضی نازل های تاندیش دارای یک نازل زیرکونیایی با بدنه آلومینا کربن هستند که این بدنه در یک ول بلوک یا نشیمنگاه قرار می گیرد. بعضی از نازل های تاندیش صرفا از زیرکونیا ساخته می شوند و در نشیمنگاه قرار می گیرند. برخی نازل های تاندیش صرفا از آلومینا کربن با مواد افزودنی و زیرکونیا تولید می شوند. نسبت زیرکونیا در نازل های تاندیش به مدت زمان ریخته گری و نسبت آن با گشاد شدن نازل بستگی دارد. درصد زیرکونیای نازلهای زیرکونیایی معمولا از ۶۰ تا ۹۶ درصد است. لازم به توضیح است برخی نازل های تاندیش از جنس جرم های ریختنی هستند ولی عموما نازل های تاندیش به صورت پرسی تولید می شوند. هر دو مورد بسته به نوع کارکرد و نیاز می تواند مناسب باشد.
جدا از نوع و جنس نازل تاندیش، قطر مجرای نازل تاندیش نیز در انتخاب آن اهمیت دارد. قطر نازل تاندیش بستگی به ابعاد شمش (بیلت)، شمشال (بلوم) یا تختال (اسلب) تولیدی، سرعت ریخته گری و ارتفاع ذوب در تاندیش بستگی دارد. قطر نازل تاندیش می تواند از ۱۰ میلیمتر تا ۲۰ میلیمتر متغیر باشد و معمولا در کارخانجات فولادسازی از نازل تاندیش قطر ۱۲ میلیمتر تا ۱۷ میلیمتر استفاده می شود. قطر نازل تاندیش ممکن است حتی در یک کارخانه با یک نوع محصول تولیدی با ابعاد ثابت، در طول سال، به خاطر تغییر شرایط جوی یا افت دما تغییر کند.
جنس و مشخصات نشیمنگاه یا ول بلوک نازل های تاندیش نیز بستگی به شکل و نوع نازل تاندیش، مدت زمان ریخته گری و شرایط کارکرد آن دارد. به عنوان مثال ول بلوک نازل های تاندیش ثابت به صورت مکعبی یا استوانه ای است. در برخی کارخانجات از نازل های تاندیش آلومینا کربن، بدون ول بلوک نیز استفاده می شود که لازم است شرایط ایمنی آنها در نظر گرفته شود. جنس ول بلوک نازل تاندیش می تواند آلومینا، شاموت، آلومینا کربن به صورت پرس شده یا جرم ریختنی باشد که انتخاب آن به شرایط کارکرد نازل تاندیش بستگی دارد.
نازل تاندیش و ول بلوک می تواند به صورت پرس شده مونتاژ شوند. در صورتیکه این دو به صورت مجزا تولید شوند نیاز به مونتاژ آنها خواهد بود که جهت مونتاژ معمولا از ملات کرومیتی که دارای نسوزندگی بسیار بالایی است استفاده می شود. برخی از کارخانجات تمایل به خرید نازل تاندیش و ول بلوک مونتاژ شده دارند و برخی تمایل به خرید آنها به صورت مجزا و مونتاژ در محل کارخانه در هنگام استفاده. در صورت رعایت دستورالعمل های مونتاژ روش دوم میتواند اقتصادی تر هم باشد چراکه جهت مونتاژ نازل تاندیش و حمل آن تا محل کارخانه فولادسازی، نیاز به استحکام بالا و پخت نازل و ول بلوک است در صورتی که در هنگام مونتاژ در محل مصرف می توان از حرارت شمش تولیدی یا از ملاتهای ارزانتر نیز استفاده نمود. در هر صورت رعایت اصول ایمنی در مونتاژ اهمیت بسیار بالایی دارد چراکه در صورت نشت مذاب از بین نازل و ول بلوک خطرات جانی و مالی زیادی رخ خواهد داد.
نازل های تاندیش در ایران با نامهای متفاوتی شناخته می شوند. انواع نازل تاندیش استکانی، نازل تاندیش قندانی و گلدانی یا تمام قد یا نیم قد و غیره از نام های ابداعی است و هرچند ممکن است به دلیل نامگذاری غیراستاندارد خطاهایی صورت پذیرد اما می تواند مفید هم باشد.
گروه پاترون بر اساس دانش فنی و تجربه بالای خود و با توجه به اینکه بیشترین سهم از تامین نازل تاندیش فولادسازان، علی الخصوص فولادسازان با کوره های القایی، را در اختیار دارد، انواع مختلفی از نازل تاندیش را طراحی و تامین می کند.
انواع نازل تاندیش گروه پاترون که در دو نوع مونتاژ شده با ول بلوک یا به صورت مجزا تامین می گردند عبارتند از:
- نازل تاندیش زیرکونیا ۹۶ درصد: برای ریخته گری پیوسته تا ۱۲ ساعت
- نازل تاندیش آلومینا کربن با مغزی زیرکونیا ۹۶ درصد:برای ریخته گری پیوسته تا ۴ ساعت
- نازل تاندیش تمام آلومینا کربن – زیرکونیا: برای ریخته گری پیوسته تا ۴ ساعت
- نازل تاندیش زیرکونیا ۷۵ درصد با ول بلوک مونتاژ شده: برای ریخته گری پیوسته تا ۲ ساعت
- نازل زیرکونیا ۶۵ درصد: برای ریخته گری پیوسته تا ۱٫۵ ساعت
ول بلوک های مرسوم جهت استفاده با نازل تاندیش عبارتند از:
- ول بلوک مکعبی
- ول بلوک دایره ای